Blurb #19

Blurb #19

30 juni 2024 door Joost Swarte

Gus Bofa (1883-1968) illustreerde literaire werken, publiceerde boeken met tekeningen op gekozen thema’s als “Malaises” en “La symphonie de la peur”, maakte tekeningen voor bladen als Le Rire en La Baïonnette. Hij was soldaat in de eerste wereldoorlog. Zijn tekeningen waarin hij de ellende vastlegde waren voor tekenaar Jacques Tardi een onmisbare documentatie toen deze werkte aan zijn “Loopgravenoorlog.” Niet alleen het onderwerp, ook de soepele expressieve stijl inspireerde Tardi. Tekenaars als Charles Berberian, Christophe Blain, Blutch en Nicolas de Crecy zijn schatplichtig aan Bofa.

Niet verwonderlijk, ik ken geen tekenaar die zo treffend de vleselijkheid van het vege lijf kan weergeven. Geen tekenaar die gefantaseerde stadsgezichten tot leven kan brengen met schaduwvlekken. Geen tekenaar die het kwetsbare, nietige en treurige van het menselijk bestaan weet uit te drukken.

Ooit tekende ik boekenleggers voor boekhandel H. De Vries in Haarlem. Directeur Dolf de Vries betaalde me met vier boeken: de vier delen Don Quichotte van Miguel Cervantes met illustraties van Gus Bofa, 1926. De bijna 400 tekeningen en vignetten van Bofa in deze editie zijn gereproduceerd in steendruk en ingekleurd met heldere pigmenten door middel van tamponeer kussens. Sjablonen werden gebruikt om de kleurvelden te begrenzen. De serie boeken is gemaakt in een beperkte oplage van 517 exemplaren.

Ik probeer me een beeld te vormen van het drukkers atelier, tafels vol met drukvellen, die kleur kregen door ijverige drukkersassistenten, in de weer met verfbaden, tamponeer kussens en sjablonen.

De reproductietechniek kent zo zijn beperkingen, dat heeft ongetwijfeld een beroep gedaan op de creativiteit van Bofa: met een beperkt palet de betekenis van de tekeningen versterken.

Gus Bofa is nauwelijks bekend in de lage landen. De enige uitgave in Nederland met tekeningen van hem die ik ken is “U-713 of de heren van de rampspoed” van schrijver Pierre Mac Orlan, in een vertaling van Ernst van Altena, 1986. De zwart/wit tekeningen van Bofa in dit boekje heb ik destijds ingekleurd a la Bofa met een beperkt palet kleurpotloden. Het heeft me veel geleerd. Ja, ook ik ben schatplichtig aan deze meester.