[expositie] Boekentips #11

Boekentips juni 2025

Illustratoren en kunstenaars publiceren aanhoudend de mooiste boeken, magazines en andere soorten uitgaves. In de rubriek ‘boekentips’ brengen we graag een verzameling van deze recente titels onder de aandacht. In deze editie belichten wij enkele titels die bezoekers konden lezen in onze tentoonstelling Getekende Stadswildernis.

A radical garden: posters and thoughts on the radical idea of growing food & flowers

Eén van de publicaties die het vaakst uit onze boekenkast in de tentoonstelling Getekende Stadswildernis is gepakt, is een zine gemaakt door de Engelse ontwerper en activist Cj Reay getiteld A Radical Garden: posters and thoughts on the radical idea of growing food & flowers (2024). In deze publicatie vertelt Reay de lezer over zijn waardering voor tuinieren en hoe deze waardering door zijn leven heen is veranderd. Zo vond hij tuinieren tijdens zijn jeugd iets voor ‘hippies’, maar beschouwt hij tegenwoordig, als eind twintiger, tuinieren als een prachtige en radicale daad.

 Cj Reay beschouwt tuinieren als radicaal omdat hij vindt dat deze activiteit zich afzet tegen een maatschappij waarin de geldende gedachte is dat persoonlijk geluk bereikt kan worden door factoren zoals status en rijkdom. Hij stelt dat tuinieren, en de ervaring van het tuinieren, radicaal is omdat iemand die tuiniert dit louter en alleen voor zijn eigen plezier en geluk doet, en factoren als status en rijkdom geen rol spelen. 

Het is passend dat Reay in deze zine voor de vormgeving van zijn afbeeldingen heeft gekozen voor de poster. Het zijn posters die oproepen tot actie en kijkers een nieuwe, kritische blik willen meegeven met betrekking tot tuinieren en de geldende ideeën rondom productie en geluk. 

Geschreven en geïllustreerd door Cj Reay

In the forest

Zie jij de luiaard? Dit is de terugkerende vraag in het pop-up boek In the Forest (2012), geschreven en geïllustreerd door Anouck Boisrobert en Louis Rigaud. 

Op de eerste plaat valt de luiaard niet erg op, goed beschut hangt hij in een overvol bos dat gonst van het leven. Met de komst van zogenaamde ‘metalen monsters’ wordt het echter steeds ‘makkelijker’ om de luiaard te zien. Stukje voor stukje, pop-up plaat voor pup-up plaat, ontbossen deze graafmachines het bos. Niet alleen verdwijnen zo de bomen, maar per plaat verdwijnen ook alle andere bewoners van het bos. 

Het boek is bedoeld voor kinderen vanaf 4 jaar, en daarom eindigt het verhaal uiteraard niet met deze boodschap. Het verhaal gaat verder met de droom van één man om het bos terug te brengen. Als lezer raakt hierbij betrokken: door te trekken aan een flapje zie je de man zaadjes strooien. De zaadjes ontkiemen zich in een flits en is er weer leven in het bos. Een teken van hoop. Op de laatste bladzijde is het bos zelfs nog groter en mooier dan op de eerste bladzijde. Het verhaal maakt duidelijk dat zelfs één iemand het verschil kan maken, en dat het nooit te laat is.

In the Forest slaagt erin om de dreiging en gevaren van ontbossing voor hele jonge kinderen bespreekbaar te maken. Dit is belangrijk omdat steeds meer mensen, waaronder ook kinderen, last hebben van ‘climate anxiety’ of het risico lopen om dit in de toekomst te ervaren. Het boek geeft haar lezers  hoop, en hoop is cruciaal voor verandering. 

Geschreven en geïllustreerd door Anouck Boisrobert en Louis Rigaud

Drawing a tree

Een belangrijk onderdeel van onze tentoonstelling Getekende Stadswildernis was dat bezoekers werden uitgedaagd om de natuur in het Westerpark te observeren en te documenteren op papier. Een veelgehoorde reactie van bezoekers was dat ze door deze ‘opdracht’ weer leerden stilstaan en observeren. Het boek Drawing a Tree (1978), van de Italiaanse kunstenaar, ontwerper, uitvinder en filosoof Bruno Munari (1907-1998), laat zien hoe je dit verder in praktijk kunt brengen. 

De inspiratie voor dit boek vormde een studie van de Italiaanse kunstenaar Leonardo da Vinci, die bomen en hun groei bestudeerde en vastlegde in diagrammen en schetsen. Met dit idee in zijn achterhoofd maakte Munari Drawing a Tree, waarin de lezer op basis van observaties leert verschillende bomen in verschillende fases te tekenen. Munari besteedt aandacht aan veel verschillende aspecten, onder andere hoe je bomen het beste kunt tekenen in verschillende weersomstandigheden, maar ook leer je veel over bomen, en wat wij van bomen kunnen leren. 

Geschreven en geïllustreerd door Bruno Munari

I don’t know how to draw a tree

In tegenstelling tot Munari, stelt Carmen José in haar boek I Don’t Know How to Draw a Tree dat het wellicht beter is als illustrators en kunstenaars accepteren dat het onmogelijk is om een boom precies weer te geven. 

Dit standpunt van Jones past bij het gegeven dat Amandelbloesem (1890), geschilderd door Vincent van Gogh, wellicht één van de meest bekende en geliefde kunstwerken van een boom is. In dit werk heeft Van Gogh de metamorfose van een amandelboom in het vroege voorjaar vereeuwigd. Deze transformatie is door elementen zoals tijd en ruimte niet te schilderen, maar doordat Van Gogh met dikke en losse toetsen schildert heeft hij het idee van groei vastgelegd. 

De filosofie van Carmen José sluit aan bij dit werk van Vincent van Gogh. Zij stelt dat het niet aan de capaciteiten van een beeldmaker ligt dat deze vertaling van een ‘echte’ boom naar een kunstwerk onmogelijk is, maar dat dit aan de complexe aard van bomen ligt. Beeldmakers moeten het idee van controle loslaten en zich in plaats daarvan overgeven aan de grenzen van wat mogelijk is om vast te leggen. Alleen op die manier kunnen beeldmakers trouw blijven aan de ware aard van bomen. 

De illustraties die José voor dit boek maakte illustreren haar boodschap. Zo heeft José gewerkt met groene en bruine waterverf, waardoor het onmogelijk wordt om de strakke lijnen en detail die typerend zijn voor natuurgetrouwe weergaves na te streven. 

Geschreven en geïllustreerd door Carmen José

Het Dierenboekje Mie

Een andere aanrader is het prentenboek Het dierenboekje Mie (2021) van auteur en illustrator van Harriët van Reek. Dit boek bestaat uit zestien verhaaltjes over Mie, een meisje dat elke dag tijd doorbrengt met dieren. Mie ontmoet vooral boerderijdieren en huisdieren. Het enige ‘wilde’ dier dat ze ontmoet is een slak. 

Binnen elke ontmoeting staat zowel fysiek als mentaal contact centraal. Mie aait, verzorgt en imiteert de dieren die zij ontmoet, ze maakt oogcontact en luistert naar hun hartslag. Daarnaast bekommert Mie zich om hun zorgen en deelt heel bewust momenten van rust en ontspanning met hen.

Dit contact breekt radicaal met de heersende omgang van de mens met (boerderij)dieren. In van Reek’s boek zijn dieren niet langer een product, dieren zijn in al hun facetten gelijk aan de mens.

De illustraties benadrukken dit doordat de (boerderij)dieren zich vrij bewegen over de grotendeels witte pagina’s. Geen van de dieren staat achter een hek of in een schuur. Opvallend is ook dat de mensen, de dieren en het landschap binnen het boek uit dezelfde soort lijnen zijn opgebouwd en hierdoor één geheel vormen. 

Geschreven en geïllustreerd door Harriët van Reek