[expositie] Recap lezing ‘The power of infographics’
De kracht van infographics
Verslag van de livestream op 10 december 2021
18 januari 2022 door Noa Zuidervaart
Voor de wereldtentoonstelling van Parijs in 1900 ontwierp William Edward Burghart Du Bois een set van 63 grafieken, diagrammen en kaarten. Door opvallende feiten en statistieken te verbeelden als visueel vernieuwende infographics creëerde Du Bois een revolutionaire benadering om racisme te weerleggen. In samenwerking met The House of Illustration en The Black Archives presenteert de Illustratie Ambassade de expositie W.E.B. Du Bois: Charting Black Lives waarin de volledige verzameling datavisualisaties van Du Bois te bewonderen is. Naar aanleiding van de expositie gingen Mona Chalabi (datajournalist voor The Guardian), Sonja Kuijpers van Studio Terp (dataillustrator) en Winny de Jong (datajournalist voor de NOS) op 10 december met elkaar in gesprek over de kracht van infographics en de betekenis van datajournalistiek.
Naast reproducties van de werken van Du Bois zijn tijdens de tentoonstelling in het meterhuis ook datavisualisaties van Mona Chalabi te zien. In haar grafieken gebruikt ze de kenmerkende strakke lijnen, vormen en primaire kleuren uit Du Bois’ werk opnieuw. Zo toont ze de blijvende relevantie van zijn infographics en de raciale ongelijkheden waar hij tegen vocht.
‘De grafieken van Du Bois spreken mij aan omdat ze met de hand gemaakt zijn,’ vertelt Chalabi vanuit Londen tijdens haar introductie via livestreamverbinding. ‘Het handgemaakte karakter van zijn werk is een correcte representatie van de onnauwkeurige data die doorgaans gebruikt wordt voor visualisaties. Du Bois bleef in zijn beelden trouw aan deze onduidelijkheden.’ Ze ziet het werk van Du Bois als de apex van datajournalistiek. ‘Door middel van zijn grafieken communiceert hij niet enkel informatie, maar humaniseert hij ook zijn onderwerp. Du Bois vermenselijkte zijn grafieken door deze te combineren met foto’s van de Zwarte gemeenschap.’
Die humaniserende factor vindt Chalabi binnen alle vormen van datavisualisatie erg belangrijk. Ze legt uit dat ze daar in haar eigen werk ook altijd naar op zoek is. ‘Ik bestudeer manieren om abstracte gegevens als getallen en grote hoeveelheden informatie te ontdoen van hun afstandelijkheid,’ zegt ze, ‘bij een geslaagde datavisualisatie herkent de lezer onmiddellijk het onderwerp en vormt de visuele uiting een onmisbare tegenhanger tot de gebruikte informatie.’
Winny de Jong sluit zich hierbij aan. ‘Daarnaast gaat het om het vinden van persoonlijke voorbeelden die resoneren met de toeschouwer,’ voegt ze toe, ‘Wanneer je jezelf, je familie en buren kan ontdekken als dataset komt de informatie tot leven. Het confronteert lezers met het feit dat grafieken mensen omvatten en niet enkel bestaan uit cijfertjes.’ De Jong werkte voor de NOS aan verschillende artikelen over diverse maatschappelijke onderwerpen zoals de impact van schooladviezen op de toekomst van studenten, sociale huur en discriminatie door algoritmes van de overheid.
Zowel De Jong als Chalabi geloven dat ontwerpers middels infographics systematisch onrecht aan het licht kunnen brengen. ‘De lijn tussen journalistiek en activisme is soms heel dun,’ aldus Chalabi, ‘sinds ik werkzaam ben bij The Guardian heb ik ontdekt dat het beter is om me te focussen op het veiligstellen van kwetsbare groepen. Voorheen probeerde ik onbekende lezers met mijn datasets te overtuigen en over te halen, maar ik ben gaan inzien dat het waardevoller is de emotionele urgentie van groepen die bij voorhand al aan boord waren te benadrukken. Ook dat is activisme.’
De Jong noemt, naar aanleiding van Chalabi’s uitspraak, Du Bois als voorbeeld. Ze legt uit: ‘Du Bois was zich bewust van de kennis omtrent raciale ongelijkheden. Hij gebruikte zijn visualisaties om deze informatie onder de aandacht te brengen bij mensen die deze kennis nog niet hadden. Zo verschafte hij zijn publiek nieuwe inzichten en motiveerde hen actie te ondernemen tegen de discriminatie die hij verbeelde. Met zijn grafieken verbeterde hij de wereld.’
Sonja Kuijpers van Studio Terp probeert met haar datavisualisaties de wereld ook een betere plek te maken. Ze werkt al meer dan tien jaar als zelfstandig dataillustrator en weet uit eigen ervaring dat taboes rond lastige onderwerpen, zoals mentale gezondheid en zelfmoord, door middel van infographics bespreekbaar kunnen worden gemaakt. Dit doet ze bijvoorbeeld in het door haarzelf geïnitieerde project A view on despair, waarin ze gegevens over depressie en zelfmoord in Nederland verbeeld.
‘Mijn startpunt is meestal een spreadsheet gevuld met geordende informatie,’ legt Kuijpers uit, ‘daarna begin ik met het schetsen op papier. Vanuit daar probeer ik de onderlinge connecties en de algehele proporties van de data te ontdekken en te ordenen om zo tot passende composities te komen. Tot slot ben ik nog een tijd bezig in Adobe Illustrator om uiteindelijk tot een resultaat te komen.’
Sonja Kuijpers was te gast in de nieuwste aflevering van onze Potloodcast waarin ze aan de hand van vijf beelden verder in gesprek gaat met Jellie Brouwer over haar liefde en fascinatie voor datavisualisatie.