[expositie] Servies tegen het patriarchaat

Servies tegen het patriarchaat

5 juli 2021 door Eva Zandkuijl

In een tijd waarin ons leven zich voor een groot gedeelte op schermen afspeelt zijn steeds meer illustratoren op zoek naar tactiliteit. In deze serie gaan we op zoek naar de diepere lagen die het gebruik van tastbare technieken toe kan voegen aan illustratief werk. Deze keer: Servies tegen het patriarchaat.

Eliza Hopewell

The Famous Women Dinner Service

In 1931 gaf kunsthistoricus Kenneth Clark beeldend kunstenaars Vanessa Bell en Duncan Grant de opdracht een servies voor hem te beschilderen. Twee jaar later was het eindresultaat The Famous Women Dinner Service. Vijftig keramieken bordjes, met daarop portretten van beroemde vrouwen die iets hadden betekend in de geschiedenis. Frisse en verrassend modern aandoende afbeeldingen van vrijgevochten dames, opgedeeld in vier categorieën: Schrijvers, dansers en acteurs, koninginnen en beauties. Onder de geportretteerden bevonden zich onder anderen Virginia Woolf, Cleopatra, Anna Pavlova, Greta Garbo, Catharina de Grote en Pocahontas. Sterke vrouwen, die weigerden zich te buigen naar de normen van het patriarchaat.

The Famous Women Dinner Service was een ode aan de rol van de vrouw in de geschiedenis. Niet op doek, maar op servies. Deze materiaalkeuze draagt bij aan de gelaagdheid van het werk. Er is een spanningsveld tussen de afgebeelde vrouwen en de keramieken bordjes als symbool van huishoudelijke onderdrukking. Een kleine hint naar dat patriarchaat waar de geportretteerden zo graag van los wilden komen.

Courtesy PIANO NOBILE, Robert Travers (works of Art) ltd.

Eliza Hopewell

Een hedendaagse illustrator die op eenzelfde manier deze spanning opzoekt is de Britse Eliza Hopewell. Op vergelijkbare keramieken bordjes schildert zij vrouwen in alle soorten en maten en in volle glorie. Naakt of gekleed scheren ze hun benen, menstrueren, masturberen en hangen samen zomaar wat rond. Geschilderd in blauwtinten of in full color zijn ze ontspannen en net zo vrijgevochten als de dames uit The Famous Women Dinner Service.

Door bordjes als ondergrond voor haar tekeningen te gebruiken legt ze niet alleen een link naar het servies als symbool voor de onderdrukking van de vrouw, maar ook naar voedsel zelf. De vrije vrouwen van Hopewell zien er anders uit dan hoe zij meestal geportretteerd worden in de media. Op televisie en internet zijn vrouwen, net als voedsel, vaak slechts consumptiemateriaal. Zij bestaan speciaal voor de ogen van een ander. Met haar trefzekere vrouwelijke karakters, die helemaal zichzelf zijn, verzet Hopewell zich tegen dit beeld.

Eliza Hopewell

Het schilderen van keramieken bordjes werd lang beschouwd als puur decoratief. Als een activiteit om de tijd door te komen als de man van huis was. Als een ‘vrouwenhobby’. Door deze bijklank in de geschiedenis en het bewustzijn waarmee Hopewell haar materiaal inzet krijgen haar tekeningen een activistische lading, die 90 jaar na The Famous Women Dinner Service nog steeds relevant is.