[expositie] Publieke werken in Rotterdam

Publieke werken in Rotterdam

5 juli 2021 door Eva Zandkuijl

In de afgelopen jaren is street art meer en meer een publiekstrekker geworden. Van graffiti en muurschilderingen tot 3D-objecten en kleine verassingen op een willekeurige straathoek. In deze serie onderzoeken we verschillende vormen van illustratie in de openbare ruimte, en het effect dat deze straatkunst heeft op haar omgeving. Deze keer: Publieke Werken in Rotterdam.

Reclame-overheersend

Tijdens de eerste lockdown in maart 2020 werden er ineens allerlei, voor de meeste mensen, onzichtbare verbindingen in de maatschappij blootgelegd. Zonder kroegen hoefde er geen bierviltjes gedrukt te worden. Zonder restaurants bleven er gigantische voorraden voorgesneden frietjes over. Zonder evenementen, poppodia, theaters of bioscopen bleven ineens de buitenreclameborden in de steden leeg. Posters vergeelden en data van geplande activiteiten gingen in stilte voorbij. Een constante herinnering aan de nare tijd waarin we ons bevonden. Maar een klein groepje initiatiefnemers in Rotterdam zag ook een mogelijkheid. In de leegte vonden zij een podium voor makers, en maakten ze een statement tegen het reclame-overheersende straatbeeld.

Project Publieke werken

Voor het project Publieke Werken werd een oproep gedaan aan alle beeldend kunstenaars in de stad om plat werk in te sturen waarvan zij dachten dat het geschikt zou zijn voor de openbare ruimte. Ruim 400 makers, van amateurs tot startende ontwerpers tot gevestigde kunstenaars, werden geselecteerd. Op A0-posters werden de ingezonden beelden door alle wijken van Rotterdam verspreid. Samen vormden ze een gigantische buitenexpositie, met een enorme diversiteit aan werk.

Allerlei stijlen en onderwerpen kwamen op de posters voorbij. Zo deed de vrolijke, overvolle figuratieve illustratie van Conform Cox bijvoorbeeld verlangen naar een biertje op een overvol plein. De fragiele lijnen in het abstracte werk van Yasmim Flores riepen tegen de harde lijnen in de stad een gevoel van vergankelijkheid op, van bloemen en breekbaarheid. Het frisse, meer grafische werk van Irene van Ophoven deed in de vorm van een geabstraheerde plattegrond daarentegen juist weer denken aan stedenbouw. Met stevige, zwarte randen en felle kleuren leverde Ben Imhoff met zijn tekening maatschappijkritiek op wapens en het voeren van oorlog.

Van reclame naar kunst

Het opvullen van de lege buitenreclameborden was voor dit project meer een aanleiding dan een doel an sich. Al langer bestond de wens om de reclame in de stad te vervangen voor kunst, vertelt Caro van der Pluijm van BKOR in een interview met Rotterdam Make It Happen. Reclame is minder onschuldig dan het lijkt. Het is excessief aanwezig in ons leven en duwt ons allerlei kanten op. Zonder dat we het in de gaten hebben beïnvloed het onze mening. De posters van Publieke Werken vormde daarop een anti-geluid.

In een tijd waarin alle culture instellingen gesloten waren maakte Publieke Werken met een activistische inslagbeeldende kunst toegankelijk voor alle inwoners van de stad. Zij bood een podium voor jonge kunstenaars en verruilde commercie in het straatbeeld voor verbeelding.