Juridisch advies voor illustratoren #2

Empowered by BNO

De Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) is opgericht door en voor ontwerpers die werken in de meest uitlopende disciplines, waaronder ook illustratie. Als illustrator (en BNO-lid) kun je gebruik maken van BNO Advies, onze juridische en zakelijke helpdesk. Hierdoor ben je bijvoorbeeld minder tijd kwijt aan het opstellen van contracten en documenten. In deze reeks artikelen behandelen we vragen die vaak door illustratoren worden gesteld en kun je lezen wat wij adviseren in dergelijke situaties.

Waar moet ik op letten bij afspraken over het gebruik van mijn illustraties wanneer ik in opdracht werk?

Jordi Vreeling (jurist BNO): “Wanneer je een illustratie creëert, rusten daar vrijwel altijd automatisch auteursrechten op. Hierdoor krijg je als maker het exclusieve recht je werk te exploiteren en daardoor ook het exclusieve recht anderen toestemming te geven je werk te gebruiken. Het doel van dit recht is makers te beschermen en daarmee ook een mogelijkheid te bieden een redelijke vergoeding te krijgen voor bijvoorbeeld het maken van illustraties.

Wanneer je in opdracht illustreert, is het logisch dat je opdrachtgever de illustraties wil en mag gebruiken. Wanneer je geen afspraken maakt, zal je opdrachtgever impliciet toestemming hebben de illustratie te gebruiken, maar zal uit de omstandigheden moeten blijken hoever dat gebruiksrecht op een illustratie strekt. In de praktijk ontstaat daarbij snel discussie. Daarom is het slim over het gebruiksrecht goede afspraken te maken, zodat later geen verwarring kan ontstaan op welke manieren een illustratie gebruikt mag worden. Soms verlangen opdrachtgevers daarbij dat je al je auteursrechten overdraagt, dit kan vergaand zijn omdat je dan zelf nooit meer iets met de illustratie mag doen. Daarom ligt het geven van een licentie in de meeste gevallen veel meer voor de hand.

Een licentie is niets meer dan de schriftelijke toestemming die je verleent voor het gebruik van je illustratie. Binnen zo’n licentie bestaan weer tal van afspraken die je kunt maken. De gewenste afspraken hangen vaak af van de aard van de opdracht en alle omstandigheden die daarbij horen. De belangrijkste punten bij het verlenen van een licentie zijn in ieder geval het gebruiksdoel, exclusiviteit, territorium, duur en natuurlijk de vergoeding.

Onlangs adviseerden we een illustrator die een illustratie ging maken als onderdeel van een tentoonstelling. In dat geval is het logisch toestemming te verlenen de illustratie voor dat doel te gebruiken. Wat betreft de exclusiviteit was het voor de illustrator belangrijk de illustratie zelf ook te kunnen exploiteren, waardoor een niet-exclusieve licentie voor de hand lag. Wanneer je een exclusieve licentie verleent, mag je namelijk zelf niets meer met je illustratie doen. Wat betreft het territorium lag Nederland voor de hand en was de duur van de tentoonstelling de meest logische tijdsperiode voor het verlenen van de licentie. Wat betreft de vergoeding had de illustrator een percentage van de ontwerp-fee berekend.

Hoewel in dit geval de opdrachtgever in eerste instantie een overdracht van de auteursrechten wilde, wist de illustrator na het inwinnen van advies en met een aantal goede gesprekken de opdrachtgever goed uit te leggen waarom een overdracht niet nodig was en de zojuist genoemde licentieafspraken voldoende waren. Uiteindelijk is daardoor voor beide partijen met behulp van een template van de BNO een redelijke licentieovereenkomst tot stand gekomen.”

Heb je een vraag naar aanleiding van de bovenstaande casus? Neem dan contact op met de juristen van BNO via juridischadvies@bno.nl. Meer informatie over de BNO en het lidmaatschap vind je hier: https://www.bno.nl/join.