Juridisch advies voor illustratoren #5

Empowered by BNO

De Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) is opgericht door en voor ontwerpers die werken in de meest uiteenlopende disciplines, waaronder ook illustratie. Als illustrator (en BNO-lid) kun je gebruikmaken van BNO Advies, onze juridische en zakelijke helpdesk. Hierdoor ben je bijvoorbeeld minder tijd kwijt aan het opstellen van contracten en documenten. In deze reeks artikelen behandelen we vragen die vaak door illustratoren worden gesteld en kun je lezen wat wij adviseren in dergelijke situaties.

Mag ik door mij gemaakte illustraties altijd gebruiken voor mijn eigen portfolio?

Jordi Vreeling (jurist BNO): “Hoewel het logisch klinkt om zelfgemaakte illustraties voor eigen promotionele doeleinden te mogen gebruiken, is dat niet altijd het geval. De hoofdregel is dat op illustraties auteursrechten rusten en jij daardoor als illustrator exclusief de door jou gemaakte illustraties openbaar mag maken en verveelvoudigen. Daarbij hoort uiteraard ook gebruik in een eigen portfolio. In de praktijk kunnen hier uitzonderingen op bestaan, die vaak voortvloeien uit contractuele afspraken met een opdrachtgever.

Zo wordt vaak een exclusieve licentie aan een opdrachtgever verleend. Bijvoorbeeld als een illustratie specifiek naar de wensen van een opdrachtgever wordt gemaakt. Zo’n exclusieve licentie betekent dat alleen de opdrachtgever de illustratie mag gebruiken. De illustrator mag het werk dan niet zomaar voor een eigen portfolio gebruiken. Hetzelfde geldt wanneer je met een opdrachtgever afspreekt je auteursrechten over te dragen. Dit wordt vaak standaard geregeld in inkoopvoorwaarden van grotere opdrachtgevers.

In de praktijk is het daarom aan te raden wanneer je een opdrachtgever exclusief gebruik ten aanzien van jouw werk verleent, ook vooraf afspraken over gebruik voor eigen promotie en publiciteit te maken. Dit om conflicten te voorkomen en jezelf niet onnodig te beperken.

Wanneer je werkt met de algemene voorwaarden van de BNO regel je standaard het volgende:

‘De Ontwerper heeft met inachtneming van de belangen van de Opdrachtgever, de vrijheid om de resultaten te gebruiken voor eigen publiciteit, verwerving van opdrachten, promotie, waaronder begrepen gebruik op het internet, websites en social media, wedstrijden en tentoonstellingen e.d., en om deze in bruikleen te krijgen, wanneer het om fysieke resultaten gaat.’

Met deze afspraak regel je dat je jouw werk voor promotionele doeleinden mag gebruiken, maar daarbij wel rekening moet houden met de belangen van je opdrachtgever. Uiteraard kan je hiervan afwijken wanneer je andere afspraken wilt maken.

Tot slot nog even dit. Werk je in loondienst? Dan komen de auteursrechten op jouw werk automatisch toe aan de werkgever, wat betekent dat toestemming van de werkgever nodig is om illustraties voor eigen promotie te gebruiken.

Heb je een vraag naar aanleiding van de bovenstaande uitleg over stijl en auteursrecht? Neem dan contact op met de juristen van BNO via juridischadvies@bno.nl. Meer informatie over de BNO en het lidmaatschap vind je hier: https://www.bno.nl/join.