Juridisch advies voor illustratoren #6
Juridisch advies voor illustratoren #6
Empowered by BNO

De Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) is opgericht door en voor ontwerpers die werken in de meest uiteenlopende disciplines, waaronder ook illustratie. Als illustrator (en BNO-lid) kun je gebruikmaken van BNO Advies, onze juridische en zakelijke helpdesk. Hierdoor ben je bijvoorbeeld minder tijd kwijt aan het opstellen van contracten en documenten. In deze reeks artikelen behandelen we vragen die vaak door illustratoren worden gesteld en kun je lezen wat wij adviseren in dergelijke situaties.
Mogen AI-bedrijven mijn illustraties gebruiken voor trainingsdoeleinden?
Jordi Vreeling (jurist BNO): “De opkomst van AI heeft het afgelopen jaar veel teweeggebracht bij ontwerpers en illustratoren. Hoewel AI veel kansen biedt, zoals inspiratie en efficiëntie, brengt het ook bedreigingen met zich mee. Met name doordat veel AI-tools eenvoudig beelden kunnen genereren dat getraind is op miljoenen werken van anderen. Een belangrijke vraag daarbij is of AI-bedrijven zomaar jouw illustraties mogen gebruiken voor deze trainingsdoeleinden.
Wanneer je een illustratie maakt, rusten daar automatisch auteursrechten op die je het exclusieve recht geven om die illustratie te publiceren en te reproduceren. Volgens de wet mogen andere partijen jouw illustratie alleen gebruiken als daar een wettelijke uitzondering voor is. Zo mogen anderen jouw illustraties bijvoorbeeld wel kopiëren voor privédoeleinden. In de wet is ook een uitzondering opgenomen die het verzamelen van data (waaronder illustraties) mogelijk lijkt te maken voor trainingsdoeleinden, dit wordt de tekst- en datamine (TDM) exceptie genoemd. Deze uitzondering bepaalt dat bedrijven data mogen verzamelen en gebruiken voor commerciële (trainings)doeleinden, tenzij de auteursrechthebbende dit uitdrukkelijk heeft voorbehouden. Dit bezwaar wordt een opt-out genoemd. Helaas vermeldt de wet niet concreet hoe je een opt-out moet regelen. Wel lijkt het erop dat dit op een machineleesbare manier moet gebeuren. Onderstaand vind je daarom een aantal praktische tips voor hoe je dit kunt aanpakken.”
Gebruik van robot.txt protocol
Het implementeren van een robot.txt-protocol kan een manier zijn om te voorkomen dat je illustraties worden gebruikt voor AI-trainingsdoeleinden. Dit is een klein bestand dat is gekoppeld aan je website, waarin je aangeeft dat AI-bots geen data van je site mogen verzamelen voor training. Een goed voorbeeld van hoe een robot.txt-protocol kan worden opgezet, vind je hier.
Gebruik metatags
Naast het gebruik van een robot.txt-protocol, kunnen metatags ook een geschikte manier zijn om te voorkomen dat je werk wordt gebruikt voor training. Een metatag is een onderdeel van de html-code op een webpagina, waarin specifieke informatie in verscholen zit. De ‘noai’ of ‘noimageai’ metatags kunnen daarvoor geschikt zijn. Meer informatie hierover vind je hier.
Uitdrukkelijke teksten
Ook kan het nuttig zijn om, wanneer je beeldmateriaal online of fysiek openbaar maakt, uitdrukkelijke teksten te plaatsen die aangeven dat je werk niet voor AI-doeleinden gebruikt mag worden. Denk bijvoorbeeld aan: ‘©[jaartal] [jouw naam], auteursrecht ten aanzien van machine-learning en/of tekst- en datamining uitdrukkelijk voorbehouden.’ Je kunt een dergelijke algemene tekst standaard op je website plaatsen of toevoegen aan een illustratie wanneer je deze publiceert.
Afspraken opdrachtgevers
Maak je werk in opdracht? Dan is het ook verstandig om met je opdrachtgever afspraken te maken over de vraag of het werk wel of niet voor AI-doeleinden mag worden gebruikt. Als je bijvoorbeeld een boek illustreert, zou je met de uitgever kunnen afspreken dat er in het colofon van het boek een uitdrukkelijk voorbehoud wordt opgenomen.
Hoewel bovenstaande voorbeelden een houvast kunnen bieden, zijn ze niet uitputtend, en weten we momenteel niet zeker of AI-bedrijven zich eraan houden. Wat ons betreft schiet de huidige wet daarin gigantisch te kort. Daarom maakt de BNO zich, in samenwerking met de Federatie Beeldrechten, sterk voor een efficiënte en toegankelijke manier om te kunnen opt-outen tegen AI. Daarover binnenkort meer!
Heb je een vraag naar aanleiding van de bovenstaande casus? Neem dan contact op met de juristen van de BNO via juridischadvies@bno.nl. Meer informatie over de BNO en het lidmaatschap vind je hier: https://www.bno.nl/join.