Potloodcast 18: Djenné Fila
Potloodcast 18: Djenné Fila
In deze aflevering van de Potloodcast vertelt Djenné Fila aan de hand van vijf zelf gekozen beelden over haar werkwijze, over collages, over het vinden van een eigen vorm maar ook over troostkaarten en haar favoriete materialen. Djenné Fila is winnaar van de Gouden penseel 2023 voor Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen.
1. Invloedrijk beeld uit jeugd
Onze vakanties vroeger draaiden voornamelijk om geschiedenis en cultuur. Mijn vader, een enthousiaste geschiedenisliefhebber, en mijn moeder, een decoratieschilder, namen mijn broertje en ik vaak mee langs historische bezienswaardigheden en musea. Toen ik elf jaar was, zag ik tijdens onze vakantie in Berlijn de buste van Nefertiti. De volgende dag tekende ik haar na met potlood, Oost-Indische inkt en een bamboe pen. Er waren thuis altijd veel verschillende tekenmaterialen voorhanden die ik kon gebruiken.
Dit soort uitstapjes tijdens mijn jeugd hebben waarschijnlijk een grote invloed gehad op mijn leven als kunstenaar. Tegenwoordig werk ik vaak aan projecten waarin geschiedenis en erfgoed centraal staan. Veertien jaar na mijn eerste tekening van haar, heb ik Nefertiti opnieuw geïllustreerd voor het jeugdboek ‘Schaduw van Toet’, dit keer met bladgoud en verf. Ik vind het nog steeds erg interessant om musea te bezoeken. Het is een bron van inspiratie voor mij, waar ik ideeën kan opdoen over sfeer, kleuren en materialen die ik in mijn eigen werk kan verwerken. Ik let ook op vormen en symbolen die ik tegenkom, maar het is nooit mijn bedoeling om ze letterlijk over te nemen.
2. Invloedrijke illustratie voor je illustratie carrière
Tijdens mijn uitwisseling in Gent studeerde ik aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, waar ik les kreeg van illustrator Carll Cneut. Dit was de eerste keer dat ik kennismaakte met een echte boekillustrator, wat ik geweldig vond. Qua techniek heeft hij een hele andere werkwijze dan ik, maar hij heeft me anders laten kijken naar hoe ik met beeld om kan gaan op het gebied van narrativiteit en composities. Ik vond het enorm inspirerend om te zien hoe Carll hiermee speelt, door bijvoorbeeld karakters van de pagina af te snijden en delen van de pagina niet in te kleuren. Ook vind ik het heel interessant hoe hij speelt met silhouetten, omdat het veel vragen oproept bij de kijker over wie het afgebeelde personage is. Tijdens mijn uitwisseling heb ik geleerd dat je de vrijheid hebt om te tekenen wat niet in de tekst staat, hoe je composities aan kunt snijden en dat handgemaakte texturen een eigen ziel hebben en een hele grote invloed kunnen hebben op je werk. Na mijn afstuderen ontstond de droom om ooit zelf een kinderboek te illustreren voor een uitgeverij.
3. Een werk van eigen hand dat je eerste schreden op het pad van de illustrator verbeeldt
Op de kunstacademie had ik vaak het gevoel dat ik niet goed kon tekenen. Tijdens modeltekenlessen zag ik mijn klasgenoten technische houtskooltekeningen maken en voelde ik me met een potlood of houtskool in mijn hand niet echt op mijn plek. Toen ontdekte ik dat je beeld kon creëren door het maken van collages en het bouwen van table-top settings, waarbij ik kon spelen met losse elementen en vormen. Hierdoor ontwikkelde ik steeds meer mijn eigen handschrift en werden mijn illustraties een stuk zelfverzekerder.
Deze portretten van mijn drie oudtantes heb ik gemaakt in mijn tweede jaar van de kunstacademie. Ik heb ze samengesteld uit de vele foto’s die na hun overlijden overbleven en weggegooid zouden worden. Dat vond ik zonde, dus besloot ik om de foto’s te gebruiken om de tantes te portretteren aan de hand van hun eigen vakantiefoto’s, ansichtkaarten en herinneringen door middel van collagetechnieken. Ik vind het niet interessant om een perfect portret te maken, het gaat mij meer om het vangen van een gevoel of het herkennen van karakter. Dit probeerde ik in deze portretten dan ook te laten zien.
4. Een autonoom beeld van eigen hand
Illustreren in opdracht vind ik het leukste om te doen. Tijdens samenwerking met schrijvers ervaar ik veel vrijheid om illustraties te maken die inspireren, emotioneren of een boodschap overbrengen. Dit is dan ook de reden dat ik bijna nooit autonoom werk maak. Toch heb ik tijdens een residentie vorig jaar een serie “troostkaarten” ontworpen. Ik ergerde me aan het beperkte aanbod van condoleancekaarten, met grauwe kleuren en voorgedrukte teksten. Daarnaast geloof ik ook dat illustraties niet alleen verbonden zijn aan kinderen en kinderboeken, en ook veel kunnen betekenen voor alle generaties. Ik heb tien illustraties gemaakt voor de verschillende vormen van verlies, sommige voor specifieke gebeurtenissen en anderen meer algemeen. Deze kaart is geïnspireerd op het landschap bij de residentie, waar ik vaak een ijsvogel bij de vijver zag zitten. Ik heb geprobeerd veel elementen in deze kaarten te verwerken die de verstuurder kan gebruiken als aanzet om iets over te schrijven. De knotwilg heb ik bijvoorbeeld afgebeeld als zandloper en de ijsvogel heeft geen reflectie in het water.
5. Een toegepast beeld van eigen hand
‘Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen’ is het laatste en meest uitdagende boek waaraan ik heb gewerkt. Door de ogen van 29 verschillende dieren wordt de geschiedenis en de relatie tussen mens en dier verteld. Voor elke illustratie heb ik de dieren een eigen sfeer, stem, kleurenpalet en diepgang gegeven. Soms voelde het als het illustreren van 29 boeken in één, wat het op sommige momenten wel een uitdaging was. Voor de illustraties heb ik geëxperimenteerd met het weergeven en verbeelden van dierenhuiden. Voor de slangenhuid gebruikte ik alcohol-inkt en een satéprikker, de gerimpelde huid van de gorilla kraste ik met een etsnaald in een foamboard en de vleugeltjes van de zijderups bestaan uit stukjes papyrus. Lees hier meer over de expositie bij Loopvisserij
