[potloodcast] Potloodcast 06: Sonja Kuijpers

Potloodcast 06: Sonja Kuijpers

Sonja Kuijpers is in deze Potloodcast aan het woord over haar fascinatie en liefde voor datavisualisaties. Zo’n tien jaar geleden was Sonja nog landschapsarchitect, nu is ze een gelauwerd data-illustrator (zoals ze zichzelf sinds een jaar noemt). Nu praten we over haar werk, inspiraties, invloeden en over hoe het allemaal begon.

1. Invloedrijk beeld uit jeugd

Het is een schilderij gemaakt door mijn oma, de moeder van mijn vader. Ze schilderde wel meer van dit soort taferelen en die hingen bij ons door het hele huis. Deze hing volgens mij bij ons in de hal bij de voordeur, al kwamen wij eigenlijk altijd via achter het huis binnen. Op het schilderij zijn allerlei paddenstoelen afgebeeld. Ik heb het onlangs gekregen van mijn neven en nichten. Ik fotografeer paddenstoelen, dus ze vonden het schilderij erg bij mij passen. Het ziet er eigenlijk uit als een hoopje paddenstoelen bij elkaar waarvan ik sommige onderdelen niet helemaal kan beschrijven. Het is ook een beetje onkundig, dat hadden alle schilderijen eigenlijk wel. Beetje psychedelisch ook, haha!

Mijn oma schilderde, tekende, schreef gedichten, was tijdens carnaval tonprater, die was altijd met van alles bezig. Ik kan me niet herinneren dat ik samen met haar getekend heb en heb er ook nooit echt met haar over gesproken. Kan me eigenlijk ook niet herinneren dat ik haar ooit heb zien tekenen. Mijn moeder schilderde en tekende wel thuis, dus de liefde voor kunst komt uit beide kanten.

2. Invloedrijke illustratie voor je illustratiecarrière

Ik was na mijn ontslag als landschapsarchitect naar een Infographics conferentie geweest en was blown away met het enthousiasme dat iedereen had voor het vak. Ik wilde daar iets mee, en ben dus alles gaan lezen wat ik maar lezen kon. Ik ben heel veel gaan rondkijken en contacten gaan leggen met mensen in de vak. Zo kwam ik ook dit beeld tegen van Stefanie Posavec. Zij maakt heel veel kunstzinnige werken. Het is eigenlijk puur een beeld, zonder cijfertjes. De infographic gaat over de grammatica uit de klassieker On the Road van Jack Kerouac. De grammatica heeft Posavec opgesplitst in zinsbouwvormen. Met die data heeft ze kleurcodes bedacht en gesteld dat wanneer er dit en dit gebeurt, de lijn het hoekje om gaat. Wat je dus ziet zijn heel veel rechte lijnen die allemaal op gegeven moment het hoekje omgaan. Daardoor krijg je een soort wirwar van gekleurde lijnen door elkaar heen en ja, ik vind dat er heel poëtisch en esthetisch uitzien. Ik ga ervan uit dat ze op eenzelfde manier te werk gaat als ik; alle data in Excel gieten en dan alles benoemen en categoriseren. Daar hang je vervolgens kleurcodes aan en besluit je welke vorm het gaat aannemen. Toen ik dit beeld zag dacht ik ‘oh, het kan ook zo!’ Ik had het zelf nog niet zo bedacht dat dit de mogelijkheden waren.

3. Een werk van eigen hand dat je eerste schreden op het pad van de illustrator verbeeldt.

Voor dit werk heb ik heel veel data gebruikt. Ik vond dat ik met veel data aan de slag moest, om te oefenen, maar ik kan eigenlijk niet coderen. Ik moest roeien met de riemen die ik had en op zoek naar data waar ik iets mee kon gaan doen. Het werd het weer in Eindhoven. Naast dat die data heel makkelijk te bekijken is via het KNMI, vind ik het weer en de natuur heel boeiend. Als er een donderwolk aan komt ga ik op het dak staan om die te bekijken. Totdat het te link wordt, natuurlijk.

4. Een autonoom beeld van eigen hand

Trigger warning: beeld 4 gaat over zelfmoord. Denk je aan zelfmoord of ken je iemand die aan zelfmoord denkt? Neem dan contact op met 0900-0113 of www.113.nl

Dit werk heb ik een aantal jaar gemaakt na het werk dat we zojuist hebben besproken. Tussendoor heb ik leuke opdrachten gedaan en andere eigen werken gedaan. Maar dit werk is uit mijn tenen gekomen, dat kan ik wel zeggen.

Wat je plain ziet is een landschap met boompjes, wolkjes, water op de voorgrond en een skyline in de verte. Heel kleurrijk en zacht. Dit landschap is een onderdeel van mijn verhaal. Ik heb dit gemaakt in een periode eind 2018 waar ik zelf zwaar depressief was. Ik wilde teveel en kwam dingen tegen uit mijn verleden. Daarbij merkte ik in mijn verdriet dat ik heel erg boos werd omdat ik voor mijn werk cijfers voor m’n neus kreeg over zelfmoord. Mijn gedachten gingen uit naar al die arme mensen die de cijfers representeerden. Ik wilde het voor mezelf maar vooral voor al die anderen visualiseren. Om dit van me af te werken ben ik een datavisualisatie gemaakt van alle mensen die een einde aan hun leven hebben gemaakt in 2017 in Nederland. Ieder element representeert een manier waarop iemand het eigen leven heeft genomen. Zo staan de bomen staan voor verhangen, de skyline voor mensen die van hoogtes springen, de wolken voor medicijnen of drugs. Het formaat van elk onderdeel staat weer voor een leeftijdsgroep. De linkerhelft van het werk gaat over de vrouwen, de rechterhelft over de mannen. Ik heb gezocht naar metaforen, ik wilde het niet heel hard brengen. Zo kon ik zoeken naar een balans om het beeld te verzachten.

Ik was heel blij en verrast dat ik hiermee een prijs had gewonnen. Daarbij vond ik het spannend om de reactie te horen van mensen die zelf met zelfdoding te maken hebben gehad. Ik heb uiteindelijk een aantal reacties gehad van mensen die met zelfdoding te maken hebben gehad. Dat ik een tweet kreeg van iemand die zei dat zijn zus een boompje was. Dat greep me heel erg aan. Ook kreeg ik de reactie terug dat het niet te shockerend was, maar dat het fijn is dat het op deze manier in beeld gegoten is.

5. Een toegepast beeld van eigen hand

Dit werk is voor het Full-magazine uit Zweden. Zij maken een magazine over (cultuur rondom) eten. Via via zijn ze bij mij terechtgekomen en vroegen aan mij om een datavisualisatie te maken van de Japanse seizoenskalender. Ik mocht helemaal mijn ding doen, dat vond ik heel leuk. Deze data bestond voornamelijk uit tekst, wat nogal wat geGoogle tot gevolg had. Het formaat en de data waren mijn enige richtlijnen, verder had ik de vrijheid. De Japanse seizoenskalender bestaat uit 72 delen. Bij dit werk vind ik het woord ‘data-illustrator’ passen, omdat ik echt de combinatie moest maken van de data en de manier van illustreren, vooral omdat het heel beschrijvende informatie was. Hier heb ik beelden bij gezocht en getekend. Je ziet hier een waaiervorm waarin dingen zijn benoemd, en het eindigt heel poëtisch in beelden van de natuur. 72 afbeeldingen pasten niet en veel teksten waren niet in beeld te vangen, dus lay-out technisch moest ik veel keuzes maken. Eigenlijk zijn de illustraties hier de finishing touch.